Η τελευταία ευκαιρία της ανθρωπότητας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής
Πολλά από τα στοιχεία που παραθέτουμε προέρχονται από ένα άρθρο του Bill McKibben (August 15, 2016- international affairs science), αλλά και από άλλες πηγές που τις παραθέτουμε μέσα στο κείμενο και προσωπικές απόψεις. Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε και στη σελίδα μου εδώ.
Στο Βορρά αυτό το καλοκαίρι, μια σφοδρή επίθεση βρίσκεται σε εξέλιξη. Εχθρικές δυνάμεις έχουν καταλάβει τεράστιες εκτάσεις εδαφών και κάθε εβδομάδα που περνάει χάνουμε 22 χιλιάδες τετραγωνικά μίλια εκτάσεων στην Αρκτική. Με άλλα λόγια εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι πόσιμου νερού εξαφανίζονται. Ειδικοί που πήγαν εσπευσμένα στο πεδίο της μάχης τον Ιούλιο διαπίστωσαν ότι ελάχιστα μπορούμε να κάνουμε για να ανακαταλάβουμε τα εδάφη. Αυτό το μέτωπο μάχης είναι ίσως από τα μεγαλύτερα σε έκταση και διάρκεια που έχει ποτέ καταγραφεί από τους ιστορικούς καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη για περισσότερα από 30 χρόνια και πλέον κάθε ελπίδα έχει χαθεί. Σε όλο αυτό το διάστημα η περιοχή έχει συρρικνωθεί κατά το ήμισυ περίπου δήλωσε αγανακτισμένος ένας από τους στρατηγούς περιβαλλοντολόγους που βρίσκεται στη περιοχή και πλέον ελάχιστα μπορούμε να κάνουμε για να το σταματήσουμε.
Ταυτόχρονα στον Ειρηνικό αυτή την άνοιξη, ο εχθρός πραγματοποίησε μία τολμηρή και όπως αποδείχτηκε ιδιαίτερα επιτυχημένη επίθεση σε χιλιάδες μίλια ωκεανού στους κοραλλιογενείς υφάλους της περιοχής. Η επίθεση ήταν τόσο μανιασμένη που μέσα σε λίγους μήνες, μεγάλα τμήματα κοραλλιών που χρονολογούνται από την αρχή του ανθρώπινου πολιτισμού και ήταν μέχρι πριν λίγο καιρό ορατά ακόμη και από το διάστημα έχουν αποδεκατιστεί και ο χώρος θυμίζει νεκροταφείο. Αναφερόμαστε στον Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο που απαρτίζεται από 2.900 ξεχωριστούς υφάλους και 940 νησιά, και εκτείνεται σε μήκος μεγαλύτερο των 2.600 χιλιόμετρων σε μία θαλάσσια περιοχή έκτασης περίπου 344.400 τετραγωνικών χιλιομέτρων και βρίσκεται έξω από τις ακτές του Κουίνσλαντ της Βορειοανατολικής Αυστραλίας.
Μέρα με τη μέρα, βδομάδα με τη βδομάδα, σαμποτέρ που βρίσκονται πίσω από τις γραμμές άμυνάς μας εξαπολύουν μια σειρά από θεαματικές αλλά και τρομακτικές επιθέσεις με ανυπολόγιστες ζημιές. Μόνο τους τελευταίους μήνες ο εχθρός επιστράτευσε ένα τεράστιο μέτωπο φωτιάς που ανάγκασε 90 χιλιάδες κατοίκους να εκκενώσουν την πόλη τους στο Καναδά. Στη Νότια Αφρική ένα από τα χειρότερα μέτωπα ξηρασίας κατέστρεψε τις λιγοστές καλλιέργειες της χώρας σε τέτοιο βαθμό που οι πιο φτωχοί άνθρωποι τρώνε μόνο σπόρια από καλαμπόκι για να επιβιώσουν και ταυτόχρονα πλημμύρες απείλησαν να καταστρέψουν ανεκτίμητα έργα τέχνης στη καρδιά του Παρισιού στο μουσείο του Λούβρου (δείτε σχετικά εδώ) .
Ο εχθρός έχει τέτοιο μένος για να μας εξαλείψει που έχει αναπτύξη ακόμη και βιολογικά όπλα για να εξαπλώσει το πανικό. Ο ιός Ζήκα φορτώνεται σαν μια βόμβα σε εξελιγμένα βομβαρδιστικά και μεταφέρονται από καμικάζι κουνούπια ενάντια ανθρώπων αρχικά στην Νότια Αμερική και σιγά σιγά σε όλη την εμφύλιο. Ως αποτέλεσμα αυτού του φρικιαστικού όπλου χιλιάδες μωρά βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο. Οι υπάρχουσες μελέτες εκτίμησης του κινδύνου είναι τόσο αντιφατικές που δημιουργούν ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία. Μια προκαταρκτική μελέτη από το Ρίο ντε Τζανέιρο βρήκε πως 29% των κυήσεων που έχουν πληγεί από τον ιό Ζήκα έδειξε ανωμαλίες. Αντίθετα σε μία άλλη μελέτη που διεξάχθηκε στην Γαλλική Πολυνησία το 2013-2015 βρήκε πως το ποσοστό αυτό είναι κοντά στο 1%. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σαν να δουλεύουν για τον εχθρό μας έχουν κατακλύσει από εικόνες μωρών με συρρικνωμένα κεφάλια νεογέννητων. Πανικόβλητοι υπουργοί υγείας σε 7 χώρες ζητάνε από τις γυναίκες να μην μείνουν εγκυμονούσες. Και τέλος όπως σε όλες τις συρράξεις, εκατομμύρια πρόσφυγες εγκαταλείπουν εσπευσμένα τη φρίκη του πολέμου, αφήνοντας τα σπίτια τους για να ξεφύγουν από τη πείνα και τις αρρώστιες.
Αυτό που ζούμε αγαπητοί μου αναγνώστες είναι ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Μπορεί ακόμη να μην το έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμη αλλά βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και χάνουμε. Για χρόνια, οι παγκόσμιοι ηγέτες (δεν αναφέρομαι καν στους δικούς μας καθώς δεν θεωρώ κανέναν από τους γνωστούς τηλε-μαϊδανούς να έχουν αυτό το γνώρισμα) αγνόησαν τις προειδοποιήσεις των καλύτερων επιστημόνων και στρατηγών που έχουμε στη διάθεσή μας για να νικήσουμε αυτό το πόλεμο. Έτσι το φαινόμενο του θερμοκηπίου εδώ και χρόνια δρα ανενόχλητα πότε μυστικά και πότε ολοφάνερα, απλά εμείς κοιτάμε αλλού, ερημώνοντας τεράστιες εκτάσεις του πλανήτη, μετακινώντας ή ακόμη και δολοφονώντας εκατομμύρια αμάχους αρχικά στις πιο φτωχές μεριές του πλανήτη μας και σιγά σιγά και στα υπόλοιπα μέρη.
Αντί λοιπόν να οχυρωθούμε και να επιτεθούμε καταλαμβάνοντας τα χαμένα εδάφη οι φωστήρες που μας κυβερνούν επιλέγουν να ενισχύσουν τον εχθρό με τη συνέχιση της χρήσης των υδρογοναθράκων και την συνέχιση της αλόγιστης καύσης. Τρισεκατομμύρια εκρήξεις μέσα σε δισεκατομμύρια πιστόνια, μέσα σε δισεκατομμύρια κυλίνδρους έχουν πυροδοτήσει μια παγκόσμια απειλή, ίδιων διαστάσεων με αυτή ενός μανιταριού που πάντα φοβόμασταν, μίας πυρηνικής έκρηξης τεραστίων διαστάσεων. Ο άνθρακας και το μεθάνιο αντιπροσωπεύουν πλέον τον θανάσιμο εχθρό της ανθρωπότητας. Το μεγαλύτερο εχθρό που έχουμε αντιμετωπίσει. Η μοναδική ως σήμερα πραγματική απειλή που έχει τη δύναμη να εξοντώσει μαζί με εμάς και ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη.
Έχουμε συνηθίσει πολλές φορές να χρησιμοποιούμαι τη λέξη πόλεμος αλληγορικά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι όπως όταν λέμε - Πόλεμος για την καταπολέμηση της φτώχειας, πόλεμο στα ναρκωτικά, πόλεμο στο καρκίνο. Το χρησιμοποιούμαι για να τονίσουμε με ρητορικό τρόπο πως κάτι πρέπει να κάνουμε για αυτά τα ζητήματα και πως πρέπει να συνεργαστούμε για να διορθώσουμε μία κατάσταση που δεν μας αρέσει. Αλλά σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η λέξη «πόλεμος» χρησιμοποιείται μεταφορικά.
Αντίθετα όταν μιλάμε για πόλεμο κυριολεκτικά εννοούμαι όλα όσα έρχονται μαζί του όπως κατάκτηση εδάφων, όλεθρος, πείνα, διασπορά πανικού, ανθρώπινες απώλειες είναι μόνο μερικά από αυτά. Όλα όσα περιγράψαμε δηλαδή και παραπάνω αναφερόμενη σε μερικά από τα δεινά που έχει φέρει και συνεχίζει να φέρνει η κλιματική αλλαγή. Ακόμη και η αποσταθεροποίηση κυβερνήσεων, ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του πολέμου είναι κατά πολλούς μία ακόμη συνέπεια της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Εάν είχαμε άφθονα νερά στο Ισραήλ νομίζεται ότι θα είχαμε αυτό τον ατελείωτο πόλεμο μεταξύ Παλαιστίνης και Ισραήλ. Ακόμη και αυτό που συμβαίνει στη Συρία τα τελευταία χρόνια πολλοί υποστηρίζουν ότι το φυτίλι που το πυροδότησε ήταν η ξηρασία που πλήττει τη χώρα τα τελευταία χρόνια. Το ίδιο ακριβώς πρόβλημα ανάδειξε και στη Νιγηρία τον Boko Haram.
Ας το διευκρινίσουμε λοιπόν - δεν συζητάμε ούτε υποστηρίζουμε ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι κάτι σαν ένας παγκόσμιος πόλεμος. Είναι ένας παγκόσμιος πόλεμος. Έχουμε ήδη θύματα τα οποία κατά μία ειρωνεία της τύχης είναι εκείνοι που ευθύνονται το λιγότερο για την κρίση στο περιβάλλον. Εάν χάσουμε αυτή τη μάχη θα αποδεκατιστούμε κυριολεκτικά και ως ηττημένοι και αβοήθητοι θα υποστούμε όλες τις συνέπειες μιας συντριπτικής ήττας. Η διαφορά σε αυτόν το πόλεμο σε σύγκριση με όλους τους προηγούμενους θα είναι πως αυτή τη φορά δεν θα υπάρχουν κερδισμένοι και ο αφιλόξενος πλανήτης που θα προκύψει θα κάνει την κατοχή να φαντάζει ως διαμονή σε πολυτελές ξενοδοχείο.
Το ερώτημα που θέτουμε δεν είναι λοιπόν εάν είμαστε σε έναν παγκόσμιο πόλεμο; Το ερώτημα είναι, θα αντεπιτεθούμε; Και αν το κάνουμε, μπορούμε να νικήσουμε πραγματικά έναν εχθρό τόσο ισχυρό και αδυσώπητο, όσο είναι οι νόμοι της φύσης – φυσικής, χημείας και βιολογίας;
Για να απαντήσουμε στα ερωτήματα αυτά και να εκτιμήσουμε με ειλικρίνεια και αντικειμενικότητα τις πιθανότητες που έχουμε να νικήσουμε αυτόν το νέο παγκόσμιο πόλεμο, πρέπει να κοιτάξουμε τι συνέβη στο τελευταίο. Δεν θα μιλήσουμε εθνικά το τι συνέβη στη χώρα μας. Γνωρίζουμε πολύ καλά πως μέχρι που ήρθε ο πόλεμος στη πόρτα μας τον αγνοήσαμε πραγματικά. Όταν ήρθε παρόλο που πολεμήσαμε ηρωικά όπως μας διδάξανε στα σχολεία και κερδίσαμε μια-δυο μάχες στην αρχή, στο τέλος ήρθε η κατοχή με όλες τις συνέπειές της. Από την στιγμή που παραδοθήκαμε λίγα μπορούσαμε να κάνουμε και ζούσαμε ταπεινωμένοι και εξαρτημένοι από τον δυσβάσταχτο ζυγό των Ναζί. Για αυτό καλύτερα ας ενώσουμε τις δυνάμεις μας με άλλους λαούς και ας συμμαχήσουμε πριν παραδώσουμε τα όπλα και να εργαστούμε σκληρά για να βρούμε τρόπο να ανατρέψουμε τα προγνωστικά.
Κατά την διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου χώρες που θεωρώ από καθαρή γεωγραφική τύχη κατάφεραν και βρήκαν χρόνο να αντιδράσουν και να βγουν στην αντεπίθεση δουλεύοντας ενωμένοι και επικεντρωμένοι σε ένα ενιαίο και μοναδικό στόχο. Να νικήσουν τους Ναζί και φασίστες της Γερμανίας, Ιταλίας και Ιαπωνίας. Σε αντίθεση όμως με τον Αδόλφο Χίτλερ ο εχθρός μας αυτή τη φορά δεν έχει ανθρώπινη μορφή και δεν έχει συναισθήματα. Αυτές οι χώρες όπως και όλες οι υπόλοιπες που κατακτήθηκαν εύκολα κάνανε ακριβώς το ίδιο λάθος που κάνουμε σήμερα. Πρώτα προσπάθησαν να αγνοήσουν τον εχθρό και μετά να τον κατευνάσουν.
Πρόθυμος να παρακάμψει την αναμενόμενη σύγκρουση, η Αγγλία αντιμετώπισε αρχικά τους Ναζί ως ορθολογικούς συνομιλητές, θεωρώντας ότι θα παίξουν με τους ισχύοντες κανόνες του παιχνιδιού. Γι 'αυτό ο Neville Chamberlain γύρισε πίσω στην Αγγλία από το Μόναχο για να πανηγυρίσει ότι λογίκεψε τον Χίτλερ καθώς η Αγγλία εκείνη την εποχή, είχε ξεπεράσει τον εαυτό της καθώς οι δυνάμεις της είχαν στην κυριολεξία ξεχειλώσει από την μία άκρη της γης στην άλλη προκειμένου να διατηρήσει όλες τις αποικίες υπό την σκέψη της και δεν είχε καμία διάθεση να εμπλακεί σε πόλεμο. Έτσι ότι ήταν αναγκαίο για να ικανοποιήσει τον Χίτλερ νομίζοντας πως θα λογικευτεί και δεν θα κάνει το αδιανόητο.
Αλλά ο Χίτλερ έπαιζε το δικό του παρανοϊκό παιχνίδι με άλλους κανόνες, που δεν συμπεριλάμβανε τον πολιτικό «ρεαλισμό» των άλλων ηγετών. Στη περίπτωση του πολέμου που έχουμε τώρα το Διοξειδίου του άνθρακα και το μεθάνιο, αντίθετα, με τους Ναζί δεν δείχνει περιφρόνηση αλλά πλήρη αδιαφορία. Δεν τους νοιάζει στο ελάχιστο η δικιά μας ανάγκη στη κατανάλωση, η ανάγκη μας στη χρήση του πετρελαίου για την κίνηση των οχημάτων μας, οι γεωστρατηγικές θέσεις των πετρελαιοκρατών ή οποιαδήποτε άλλη δικαιολογία που έχουμε για να μην περιορίσουμε τα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Έτσι και αυτή τη φορά οι μεγάλοι ηγέτες επέστρεψαν μετά την υπογραφή τους για την κλιματική συμφωνία από το Παρίσι το περασμένο Δεκέμβρη όπως ακριβώς ο Chamberlain επέστρεψε από το Μόναχο. Γεμάτοι ελπίδα και σιγουριά ότι η απειλή έχει πλέον αντιμετωπιστεί. Σύμφωνα μάλιστα με τον Paul Krugman, που εδώ και κάμποσα χρόνια έχει άποψη για όλα συνόψισε την συμφωνία του Παρισιού υποστηρίζοντας πως η κλιματική αλλαγή μπορεί να αποφευχθεί «με μέτρια, πολιτικά εφικτά βήματα». Μπορεί μερικοί να ζητάνε επαναστατικά μέτρα αλλά τελικά το μόνο που χρειαζόμαστε είναι να εφαρμοστεί το σχέδιο του Ομπάμα για καθαρή ενέργεια και αρκεί να συνεχίσουμε να μειώνουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου όπως ειπώθηκε στο συνέδριο.
Κάτι αντίστοιχο έλεγε και ο Chamberlain επιστρέφοντας στην Βρετανία σίγουρος πως όλα θα πάνε καλά και σίγουρος πως έπεισε τον Χίτλερ να μην προχωρήσει στα σχέδια του. Ακόμη και εάν όλα τα κράτη της γης συνετιστούν με τη συμφωνία του Παρισιού η θερμοκρασία θα ανέβει ως και 3,5 βαθμούς κελσίου μέχρι το 2100 και όχι 1,5 με 2 όπως υποστηρίζει το σύμφωνο. Ήδη το όριο του 1,5 βαθμού παραλίγο να ξεπεραστεί 60 μόνο μέρες μετά την παγκόσμια διάσκεψη για το κλίμα καθώς τον Φεβρουάριο του 2016 όταν το φαινόμενο του Ελ Νινιο βρισκόντανε στο αποκορύφωμά του.
Δεν έχει περάσει πολύς καιρός μετά το Παρίσι και επιστήμονες που μελετάνε το Περιβάλλον ανακοίνωσαν ότι το στρώμα πάγου στη Δυτική Ανταρκτική είναι πολύ πιο επιρρεπής από ότι ελπίζαμε και εάν συνεχίσουμε να τροφοδοτούμε με αέρια που επιταχύνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα ο υπάρχων πάγος θα εξαφανιστεί πολύ πιο γρήγορα από ότι είχε προβλεφθεί παλιότερα. Σε ένα συνέδριο ασφαλιστικών εταιρειών που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Απρίλιο ένας από τους ομιλούντες χαρακτήρισε τα νέα στοιχεία ως Αρμαγεδδών. Η μακροπρόθεσμη επίπτωση που πρέπει να περιμένουμε σύμφωνα με τους New York Times είναι πως αυτός ο Αρμαγεδδών θα πνίξει αρκετές ακτές σε όλη την υφήλιο μεταξύ των οποίων και μεγάλες πόλεις αλλά και μικρότερες. Στην Ελλάδα πιθανολογούμε πως αφορά σχεδόν όλες τις γνωστές παραθαλάσσιες πόλεις, Αθήνα, Πάτρα, Θεσσαλονίκη. Ο Βόλος για παράδειγμα για να σωθεί πρέπει να χτιστεί ένα τεράστιο φράγμα από την Παναγία Τρύπα μέχρι απέναντι στις Αλυκές, διαφορετικά το νερό θα φτάσει και ίσως ξεπεράσει το ύψος της Αναλήψεως. Πείτε μου σας παρακαλώ εάν οι Ναζί απειλούσαν με καταστροφές τέτοιας κλίμακας οι σύμμαχοι δε θα κινητοποιούνταν για ένα πόλεμο πλήρους κλίμακας;
Το μόνο θετικό της τελευταίας αυτής μελέτης για την Ανταρκτική είναι η αναφορά ότι εάν περιορίσουμε σημαντικά τις εκπομπές αερίων του Θερμοκηπίου τότε μάλλον μπορούμε να σώσουμε τη Δυτική Ανταρκτική από την πλήρη κατάρρευση.
Τι σημαίνει όμως να περιορίσουμε σημαντικά αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του Θερμοκυπίου; Εδώ και χρόνια οι επιστήμονες του κλίματος και κορυφαίοι οικονομολόγοι έχουν απευθύνει έκκληση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με την ίδια αποφασιστικότητα που υπήρξε στο 2ο παγκόσμιο πόλεμο για την αντιμετώπιση της Γερμανίας και της Ιαπωνίας. Ήδη υπάρχουν φωνές που προέρχονται από σημαντικά χείλη που ζητάνε να γίνει μια νέα παγκόσμια συνδιάσκεψη καλώντας τους καλύτερους επιστήμονες, μηχανικούς, εμπειρογνώμονες, ανθρώπους που μπορούν να κινητοποιήσουν κόσμο για να χαράξουν μια στρατηγική με συγκεκριμένες δράσεις για την επίλυση της περιβαλλοντικής κρίσης.
Πως θα έμοιαζε άραγε αυτή η στρατηγική και τι ακριβώς σημαίνει να γίνει μία παγκόσμια κινητοποίηση παρόμοια με αυτή που έγινε στο προηγούμενο παγκόσμιο πόλεμο;
Σε κάποιες αναπτυγμένες οικονομικά χώρες έχουν ήδη γίνει κάποιες μελέτες οι οποίες είναι ιδιαίτερα λεπτομερείς σε στοιχεία που θα μπορούσαν να χρησιμέψουν για να χαραχθεί ένα ρεαλιστικό σχέδιο για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. Στις Ηνωμένες Πολιτείες για παράδειγμα μία ομάδα επιστημών με επικεφαλή τον Mark Z. Jacobson (Μηχανικό Περιβάλλοντος) στο πανεπιστήμιο του Stanford, υπολόγισε πως κάθε πολιτεία στις ΗΠΑ θα μπορούσαν να παράγουν ενέργεια από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Για παράδειγμα υπολόγισαν πως στην Αλαμπάμα οι κατοικήσιμες οροφές που θα μπορούσαν να εγκατασταθούν φωτοβολταικά και κοιτάνε προς την σωστή κατεύθυνση και δεν βρίσκονται σε σκιά θα μπορούσαν να καλύψουν μία περιοχή ίση με 60 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Σύμφωνα με τα στοιχεία τους η ΗΠΑ θα μπορούσαν με την χρήση ΑΠΕ να παράγουν το 85% τις ενέργειας που χρειάζονται μέχρι το 2035 και ακόμη και το 100% μέχρι το 2100. Η ομάδα του Stanford έχει αναπτύξει παρόμοια σχέδια για 139 κράτη σε όλο τον κόσμο. (Scientific America)
Η μελέτη είναι ιδιαίτερα λεπτομερή και δίνει απαντήσεις σε διάφορα ερωτήματα όπως πόση έκταση γης θα χρειαστούμε για να χτίσουμε όλες αυτές τις νέες υποδομές, εάν έχουμε αρκετή πρώτη ύλη για την κατασκευή αυτών και πόσο θα στοιχήσει; Συγκεκριμένα για χώρες ιδιαίτερα ενεργοβόρες όπως η ΗΠΑ που θα χρειαστεί λιγότερο από το 0,5% τις έκτασής της για να χτιστούν φωτοβολταικά και αιολικά πάρκα. Κάτι αντίστοιχο θα συμβεί και στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου. Επίσης όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Jacobson το Neodynium που θα χρειαστούμε για τις ανεμογεννήτριες είναι τουλάχιστον 7 φορές περισσότερο από όσο θα χρειαζόμασταν για να καλύψουμε τις ενεργειακές ανάγκες της μισής υφηλίου και το Λιθιο που χρειάζονται οι μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων με τα μέχρι τώρα αποθέματα που έχουμε βρει και υπάρχουν θα έφτανε για 3 δισεκατομμύρια αυτοκίνητα, πολύ περισσότερα δηλαδή από τα 800 εκατομμύρια που υπάρχουν σήμερα.
Θα ήταν όμως αρκετό εάν κάναμε όλα όσα αναφέρει αυτό το σχέδιο αρκετό να επιβραδύνουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη; Σύμφωνα με πολλούς η σύντομη απάντηση είναι – Ναι θα ήταν αρκετό. Κατά άλλους υπάρχουν ακόμη ερωτηματικά αλλά όπως και να έχει είναι ότι καλύτερο διαθέτουμε μέχρι στιγμής και μία αρχή – καλύτερη από κάθε άλλη που γνωρίζουμε. Αν προχωρήσουμε αρκετά γρήγορα για να επιτευχθεί ο στόχος του 80 τοις εκατό καθαρής ενέργειας μέχρι το 2030, τότε τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα στον κόσμο, θα πέσουν κάτω από τα 350 μέρη ανά εκατομμύριο μέχρι το τέλος του αιώνα. Χαρακτηριστικά σας αναφέρω πως με τις μετρήσεις που κάνω αυτό τον καιρό στο Βόλο αυτή η τιμή σήμερα είναι κοντά στα 420 ppm. Εάν οι τιμές πέσουν στις 350ppm τότε η θέρμανση του πλανήτη θα σταματήσει ή τουλάχιστον ο ρυθμός θέρμανσης θα επιβραδύνει σημαντικά. Αυτό θα είναι ότι καλύτερο μπορούμε να ελπίζουμε και παρότι δεν θα την γλιτώσουμε αναίμακτα ίσως να αποφύγουμε τις βιβλικές καταστροφές που διαφορετικά θα αντιμετωπίσουμε στα σίγουρα. Αυτή τη στιγμή ακόμη και εάν κάνουμε όσα υπογράφτηκαν στη συμφωνία του Παρισιού και τηρηθούν τα πάντα, το Διοξείδιο του Άνθρακα θα φτάσει τα 500 ή ακόμη και τα 600 ppm μέχρι το τέλος του αιώνα κάτι που θα ανέβαζε τον παγκόσμιο θερμοστάτη σε επίπεδα κολάσεως.
Για να έχει ελπίδες να πετύχει το σχέδιο του Stanford ή οποιοδήποτε άλλο παραπλήσιο σχέδιο θα πρέπει να χτίσουμε ένα σωρό εργοστάσια παραγωγής φωτοβολταικών και ανεμογεννήτριων που σε μήκος θα φτάνουν αυτό ενός γηπέδου ποδοσφαίρου. Εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικών αυτοκινήτων, φορτηγών και λεωφορείων. Μόνο στις ΗΠΑ θα χρειαστεί να παραχθούν 6.448 gigawatts από καθαρή ενέργεια για να αντικατασταθούν στο 100% τα ορυκτά καύσιμα σύμφωνα με τον Tom Solomon πρώην επικεφαλή μηχανικό της Intel. Πέρυσι παρήχθησαν 16 gigawatts από καθαρή ενέργεια. Με αυτούς τους ρυθμούς θα πάρει μία από τις πιο αναπτυγμένες και οικονομικά επιτυχημένες χώρες στον κόσμο 405 χρόνια για να φτάσει τον στόχο.
Τι πρέπει λοιπόν να γίνει για να τα καταφέρει σε 35 χρόνια; Υπάρχει μία εταιρεία που λέγεται SorarCity και χτίζει αυτό τον καιρό το μεγαλύτερο φωτοβολταικό πάρκο στις ΗΠΑ. Όταν θα τελειώσει θα παράγει 1 gigawatt από ηλιακή ενέργεια το χρόνο. Εάν πάρουμε αυτό ως δείγμα θα χρειαστεί να κατασκευάζονται δεκάδες από αυτά τα εργοστάσια κάθε χρόνο προκειμένου να πλησιάσουμε το στόχο συν μία παραπλήσια σε ένταση βοήθεια από τα αιολικά πάρκα για να είμαστε σίγουροι. Η τεχνολογία υπάρχει για να το καταφέρουμε, το ίδιο και η διαδικασία. Βρίσκουμε έναν χώρο με καλή πρόσβαση σε δρόμους και κατά προτίμηση με κάποιο καλό τεχνικό πανεπιστήμιο σε κοντινή απόσταση για την τροφοδότηση εργατικού δυναμικού. Καλούμε εκπαιδευμένους τοπικούς εργολάβους με εμπειρία στις κατασκευές, Βγάζουμε μία βιομηχανική άδεια, παραγγέλνουμε τα υλικά και ξεκινούμε τη δουλειά.
Βέβαια καλά τα γράφουμε εμείς εδώ, αλλά όσο σκέφτομαι πως αυτό πρέπει να γίνει σε όλες τις χώρες του κόσμου συμπεριλαμβανομένου και της χώρας μας, αρχίζω να ανησυχώ. Από την άλλη πάλι δεν βλέπω άλλη λύση. Για την χώρα μας ίσως να είναι μία ευκαιρία να βρούμε τρόπο να απαλλαγούμε από όλη αυτή την γραφειοκρατία και να βρούμε τον τρόπο ώστε επιτέλους το κράτος να μπορεί να συνεννοηθεί μεταξύ του για να πάρει μία απόφαση. Αυτή τη φορά, σε αυτό το παγκόσμιο πόλεμο θέλω να πιστεύω πως δεν θα ήμαστε παραδομένοι, όχι γιατί ήμαστε προετοιμασμένοι για αυτή τη μάχη, αλλά κυρίως γιατί όπως και στο 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο η Αγγλία αλλά ακόμη περισσότερο οι χώρες στην Αμερικάνικη ήπειρο λόγο γεωγραφικής θέσης δεν θα ήμαστε από τις πρώτες χώρες που θα δεχτούμε επίθεση από αυτόν το εχθρό. Όχι όμως ότι θα την γλιτώσουμε και τελείως. Η μεγαλύτερη βιομηχανία της χώρας μας που είναι ο τουρισμός μας, θα δεχτεί το μεγαλύτερο πλήγμα άμεσα τις επόμενες δεκαετίες όταν θα εξαφανιστούν οι πανέμορφες παραλίες μας. Η οικονομική κρίση που πλήττει για πολλά χρόνια τώρα την Ελλάδα θα επιδεινωθεί, ακριβώς την στιγμή που θα νομίζουμε πως όλες οι θυσίες και οι αγώνες που κάναμε όλα αυτά τα χρόνια θα φέρουν καρπούς. Από την άλλη, το γεωγραφικό ανάγλυφο της χώρας μας και η θέση μας στην υφήλιο ίσως να αποδειχτεί σωτήριο, ώστε να βρεθούν ευκολότερα και οικονομικότερες λύσεις για τη χρήση ΑΠΕ και έτσι αποκτήσουμε κάποιο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε σχέση με τις βορειότερες χώρες.
Πρέπει όμως να δράσουμε άμεσα χωρίς χάσιμο χρόνου. Για την κατασκευή φωτοβολταικών πάνελ θα χρειαστούμε δεκάδες εργοστάσια που θα τα παράγουν και άλλα τόσα για τις λεπίδες που θα χρησιμοποιούνται στις ανεμογεννήτριες, για την κατασκευή μπαταριών και ότι άλλο θα χρειαστούμε από βίδες μέχρι εξειδικευμένο λογισμικό. Όλα αυτά βεβαία θα σας κάνει να αναρωτιέστε τι σχέση έχει με πόλεμο, αλλά παραπλήσιες ενέργειες που έγιναν σε χώρες που δεν είχαν κατοχή ήταν αυτές που τελικά κέρδισαν το πόλεμο εναντίον των Ναζί. Φυσικά οι τερατώδεις συγκρούσεις που έγιναν στα πεδία μαχών είχανε την σημασία τους και οι ηρωικές θυσίες αυτών που πολέμησαν στα χαρακώματα ήταν καθοριστικές, αλλά εάν δεν είχε γίνει όλη η δουλειά προετοιμασίας τα προηγούμενα χρόνια και μήνες πριν λάβουν μέρος αυτές οι μάχες θα ήταν όλες μάταιες. Η ενεργοποίηση της βιομηχανίας για την παραγωγή του εξοπλισμού και την κατασκευή όπλων και τον ανεφοδιασμό των στρατιωτών απαιτήθηκε μία ενεργοποίηση πρωτοφανής κλίμακας. Απαιτήθηκε η κατασκευή μεγάλων εργοστασίων, και την οικοδόμηση τους πραγματικά, πραγματικά γρήγορα. Το 1941, η μεγαλύτερη βιομηχανική μονάδα στον κόσμο κάτω από μια ενιαία στέγη αναγέρθηκε μέσα σε έξι μήνες στο Michigan των ΗΠΑ και μέσα σε λίγους μήνες έβγαζε το ένα βομβαρδιστικό μετά το άλλο. Κάθε μία ώρα ένα B-24 ήταν έτοιμο να βομβαρδίσει τους Ναζί. Τεράστια, ιδιαίτερα πολύπλοκα στη κατασκευή αεροπλάνα σε σχέση με τα σημερινά φωτοβολταικά ή λεπίδες για τις ανεμογενήτριες καταφέρανε με την κινητοποίηση που επικράτησε και την τεχνολογία του 1940 να κατασκευαστούν σε ελάχιστο χρόνο. Ένα τέτοιο αεροπλάνο αποτελούνταν από 1.225.000 (1 εκατομμύριο 225 χιλιάδες!) κομμάτια που όλα έπρεπε να λειτουργούν σε αρμονία για να πετάξει. Ο ρυθμός κατασκευής ήταν τόσο γρήγορος που το πρόβλημα ήταν πως δεν προλαβαίνανε να εκπαιδεύσουνε αρκετά γρήγορα τους πιλότους για να τα πετάξουν. Εκεί κοντά σε άλλο εργοστάσιο ο στρατός κατασκεύαζε τανκς γρηγορότερα από όσο μπορούσε να χτιστεί ένα απλό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας, με μία γεννήτρια και ένα θάλαμο καύσης για να το ηλεκτροδοτήσει. Αυτό μόνο το εργοστάσιο παρήγαγε περισσότερα τανκς από όσα κατασκεύασαν οι Γερμανοί κατά τη διάρκεια όλου του πολέμου.
Αλλά δεν ήταν μόνο τα όπλα. Σε μια άλλη γωνιά του Michigan, μια εταιρεία καλοριφέρ υπέγραψε σύμβαση και αντί για σώματα καλοριφέρ παρήγαγε περισσότερα από 20 εκατομμύρια χαλύβδινα κράνη. Λίγο πιο μακριά ένα άλλο εργοστάσιο ελαστικών άλλαξε λίγο τα εργαλεία του και παρήγαγε εκατομμύρια ελαστικές επενδύσεις για το εσωτερικό για να τοποθετηθούν στα κράνη. Η βιοτεχνία που έφτιαχνε την επένδυση των καθισμάτων στα αυτοκίνητα της Ford αντικατάστησε τα προϊόντα της με αλεξίπτωτα για τους στρατιώτες. Ταυτόχρονα τίποτα δεν πήγαινε χαμένο. Η GM που ξαφνικά βρέθηκε με απόθεμα από τασάκια για τα αυτοκίνητα που κανείς πλέον δεν αγόραζε αφού όλη η οικονομία δούλευε για τον πόλεμο τα έστειλε και τοποθετήθηκαν στα βομβαρδιστικά μεγάλου βεληνεκούς. Με άλλα λόγια όλη η βιομηχανία μεταμορφώθηκε για να καλύψει τις απαιτήσεις του πολέμου και μαζί με αυτή εκατομμύρια εργάτες, γυναίκες και άντρες που δούλευαν ασταμάτητα για να ετοιμαστούν για τον πόλεμο.
Πολλοί νομίζουν πως αυτό έγινε έτσι απλά. Μια μέρα ξυπνήσανε οι Αμερικανοί σηκώσανε τα μανίκια τους και ξεκίνησαν να προετοιμάζονται γιατί ήξεραν πως πλέον δεν είχαν άλλη επιλογή. Δεν είναι τόσο απλό όμως. Ο συντριπτικός αριθμός των επιχειρηματιών και βιομηχάνων ήταν απόλυτα αντίθετοι με τον πόλεμο αρχικά και δεν ήθελαν καμία εμπλοκή με τον πόλεμο που βρισκόταν σε εξέλιξη στην Ευρώπη και σε άλλες μεριές του πλανήτη αλλά μακριά από τους ίδιους. Ευτυχώς θεωρούμε για όλους μας σημαντικοί και ισχυροί ηγέτες από την Σοβιετική Ένωση μέχρι την Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ κατάφεραν είτε μεμονωμένα και μοναχοί τους είτε σε συνεργασία με άλλα κράτη να πείσουν, να προετοιμαστούν και να εμπλακούν στο πόλεμο. Φυσικά το καλύτερο θα ήταν να μην το άφηναν καν να αρχίσει. Αλλά δυστυχώς στις ημέρες μας έχουμε πολλά παραδείγματα για το που οδήγησε αυτό. Από τον Γιουγκοσλαβικό πόλεμο όπου μόλις πρόσφατα αθωώθηκε από το Διεθνές Δικαστήριο αυτόν που αποκαλούσαν διάφοροι ως τον «Σφάχτη των Βαλκανίων» αναφερόμενοι στον Μιλόσεβιτς μέχρι το πόλεμο του Ιράκ για τα ανύπαρκτα όπλα μαζικής καταστροφής μέχρι και την έμμεση εμπλοκή μας στη Συρία και τη δημιουργία στρατών από τρομοκράτες. Ποιος θα πιστέψει πλέον πως χρειάζεται να κάνουμε κάτι και ποιος θα αναλάβει όλη την επιστράτευση που περιγράφουμε εδώ για να ετοιμαστούμε και να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή που εμείς οι ίδιοι τροφοδοτούμε με τον ασυγκράτητο καταναλωτισμό μας;
Μπορεί να φαντάζει δύσκολη η απάντηση αλλά εάν κανείς σκεφτεί όλο το όφελος που έφερε στις ΗΠΑ αυτή η επιστράτευση τότε ίσως και σήμερα όποια χώρα ή καλύτερα χώρες το κάνουν πρώτες θα καρπωθούν και το μεγαλύτερο όφελος καθώς θα διευθύνουν αυτό το νέο πόλεμο από θέση ισχύς. Μπορεί άραγε να το κάνει η Ελλάδα από τη θέση που βρίσκεται σήμερα; Όσο και πατριωτικά θέλουμε να απαντήσουμε η απάντηση είναι πως μάλλον όχι μόνη της. Θα μπορούσε όμως να εστιάσει σε ένα επιμέρους κομμάτι της λύσης, ένα κομμάτι που μαζί με αυτά που θα κάνουν άλλοι να συμπληρωθεί το παζλ και να συνεισφέρουμε κάτι που θα μπορούσαμε να εκμεταλλευτούμε και εμπορικά για να βγάλουμε τα προς το ζην.
Το 1980 ήμασταν πρωτοπόροι στη τεχνολογία φωτοβολταικών αλλά δυστυχώς μέσα σε λίγα χρόνια μας ξεπέρασαν, αρχικά οι Ισπανοί, Πορτογάλοι, Γερμανοί, Αμερικανοί και οι Κινέζοι που πλέον είναι δύσκολο να τους ανταγωνιστεί κανείς σε κόστος κατασκευής. Γιατί άραγε; Ποιος ευθύνεται; Ένα μέρος της απάντησης βρίσκεται στους καθρέφτες των σπιτιών μας. Ας κοιταχτούμε και ας αναλογιστούμε ποια από τα μεγάλα μυαλά κατάφεραν να κάνουν κάτι σημαντικό στην Ελλάδα, τι ψηφίζαμε τόσα χρόνια και ποιο ήταν το όνειρο κάθε γονιού για το παιδί του για να αποκατασταθεί και ας σταματήσουμε να ρίχνουμε το φταίξιμο στα παγκόσμια συμφέροντα και σε ομάδες μυστικές που ελέγχουν τα νήματα της ανθρωπότητας. Αλλά πλέον και το πιο σημαντικό ας αφήσουμε το παρελθόν και ας κοιτάξουμε το μέλλον κάνοντας κάτι σήμερα.
Μία επιστράτευση σήμερα στην Ελλάδα για αυτό το σκοπό θα έδινε την ευκαιρία σε ανθρώπους όπως επιστήμονες, μηχανικούς, εργατικό δυναμικό να εργαστεί και να αναπτύξει την μεθοδολογία και επιστήμη για την ανάπτυξη πρωτοποριακών υλικών και τεχνολογιών που θα μπορούσε σε ένα τουλάχιστον βαθμό να συντελέσει στη διάσωση του πλανήτη μας. Αντί να ήμαστε για άλλη μία φορά αυτή που θα ακολουθήσουμε και μάλιστα με μη παραγωγικό τρόπο τους υπόλοιπους, ας είμαστε μαζί με τους πρωτοπόρους ισότιμα.
Κάπου διάβασα πως είτε πιστεύεις πως είναι δυνατόν να πετύχεις κάτι σημαντικό, είτε πιστεύεις πως είναι αδύνατον να τα καταφέρεις έχεις και στις δυο περιπτώσεις δίκιο. Εσείς λοιπόν τι από τα δύο πιστεύετε;
Ο Βαγγέλης Θέος ξεκίνησε να γράφει για θέματα που τον ενδιαφέρουν με την γέννηση των δύο παιδιών του. Θέλει να κάνει τον κόσμο ομορφότερο για όλους και νοιάζεται για το μέλλον. Έχει σπουδές στο Περιβάλλον και την Ενέργεια, Μεταπτυχιακό (MRes) στις μελέτες στο δομημένο περιβάλλον και την προσβασιμότητα καθώς και μεταπτυχιακό (MA) στην Ψυχολογία. Εργάζεται ανελλιπώς από όταν ήταν λύκειο σε ότι δουλειά έβρισκε. Είναι συνιδρυτής της ΚοινΣΕπ "Δράση και Ενέργεια". Του αρέσει ο αθλητισμός και έχει διακρίσεις σε διάφορα αθλήματα όπως η αναρρίχηση, τρέξιμο, πολεμικές τέχνες και ποδήλατο. Μαζί με φίλους συμμετέχει σε διάφορες πρωτοβουλίες σχετικά με το περιβάλλον, τα άτομα με αναπηρίες, την κυκλοφοριακή αγωγή και πολλά άλλα. Για περισσότερα μπορείτε να επισκεφτείτε το www.mrtheos.com